ارقام نهال تمشک

انواع نهال تمشک این گیاه از تیره گلسرخیان ، جنس رابوس (Rubus) بوده و سه گونه مهم آن شامل تمشک قرمز (R. idaeus L.) ، تمشک سیاه (R. occidentalis) و توت سیاه (R. ursinus) می باشد . در نیم کره شمالی 400 گونه تمشک وجود دارد . بوته های این گیاه دارای شاخه های بالا رونده و خاردار بوده و به سهولت به تکیه گاه مجاور خود قلاب می شوند. پایین برگ ها کرک دار بوده ، 7-3 برگچه بزرگ بیضی شکل و نوک تیز با اطراف مضرس و به طور متناوب روی شاخه قرار می گیرند. رگبرگ های ارقام قرمز حاوی خار و و ارقام سیاه بدون خار می باشد . گل های تمشک حاوی 5 کاسبرگ، 5 گلبرگ سفید تا صورتی ، پرچم زیاد و مادگی دارای برچه های متعدد وده روی یک نهنج محدب قرار می گیرند. گل آذین خوشه ای و یا گل های منفرد آن در خرداد تا تیر ماه ظاهر می شوند. میوه تمشک از نوع مجتمع بوده و هر برچه بعد از گرده افشانی و لقاح میوه های کوچک بنام شفتک حاصل می کنند.
برخی از گونه های تمشک ، خزان پذیر و برخی دیگر دایم سبز هستند. به نظر می رشد که توت سیاه و یا توت کوهی نیز متعلق به جنس تمشک باشد. تمشک در جنگل ها و بیشه ها به طور طبیعی رشد می کند. پراکنش طبیعی آن ، مناطق امریکای شمالی و اروپا می باشد. در ایران مناطق گرگان ، مازندران ، ارتفاعات استان گلستان ، آذربایجان ، خراسان و لرستان ناحیه های رشد این گیاه می باشد . تمشک به دلیل نیاز سرمایی طولانی و فصل کوتاه بودن برای رسیدن میوه در مناطق میوه خیز شمال کشت می شود. مقاومت تمشک قرمز به سرما به اندازه سیب و گلابی اما میزان مقاومت تمشک سیاه تا حدودی کمتر می باشد. تابستان گرم مناطق جنوبی برای رشد این گیاه مناسب نمی باشد .
تمشک در انواع خاک ها که رطوبت کافی داشته باشند، رشد می کند اما خاک های لومی شنی را ترجیح می دهد. خاک تحتانی نیز اهمیت دارد و عدم وجود لایه سفت خاک (hard pan) و زهکشی مناسب از موارد ضروری می باشدو تمشک سیاه و ارغوانی را می توان توسط خوابانیدن انتهایی ازدیاد داد. این عمل دراوایل پاییز انجام می گیرد. در ضمن از ارقام فوق الذکر می توان قلمه خشبی تهیه کرد. تمشک قرمز را می توان توسط پاجوش های ریشه و در ضمن قلمه های ریشه تکثیر نمود. در رقم تمشک قرمز، تهیه قلمه معمول نبوده و اکثراً از پاجوش استفاده می شود. تمشک های بدون خار حالت شیمر یافته از نوع فراپوش (periclinal) تمشک های خادار می باشند که در قسمت اپیدرم این نوع ارقام تغییر حاصل می شود و اگر از تمشک های بدون خار، قلمه ریشه تهیه شود و یا بذر آنها کشت شود، گیاهان به وجود آمده دوباره خاردار خواهند شد. زیرا پدیده شیمر (chimera) یا بافت ناهمسانی در داخل بافت و یا بذر اتفاق نمی افتد. روش کشت نهال های تمشک به صورت کپه ای، برچین و یا داربستی می باشد. در روش کپه ای، اطراف گیاه توسط خاک پوشش داده شده و کپه درست می کنند. در این روش چهار طرف کپه خالی گذاشته می شود و وسط ردیف های کشت را می توان شخم زد. در سیستم داربستی، یک یا دو ردیف سیم در طول ردیف ها کشیده می شود. ارتفاع سیم اول از زمین 50 سانتی متر و ارتفاع سیم دوم 150-100 سانتی متر در نظر گرفته می شود و نوک شاخه های هر بوته به سیم ها بسته می شود. سیستم پرچین برای ارقام قرمز تمشک پاجوش زیاد تولید می کنند مناسب است. تامین رطوبت کافی برای پرورش تمشک اهمیت زیادی دارد و برای حفظ رطوبت خاک از مالچ کلش استفاده می شود.
اکثر ارقام تمشک در جانب شاخه های یک ساله محصول می دهند. شاخه های جدید همه ساله از نزدیک طوقه و از ریشه ها حاصل می شوند. شاخه های تشکیل شده در سال دوم بارور می گردند. برای رشد بهتر بوته ها و افزایش محصول، هرس منظم سالانه در بوته های تمشک انجام می گیرد. برای این منظور 6-5 شاخه جوان را نگهداری نموده، بقیه شاخه ها را هرس می کنند.
نوک شاخه های باقی مانده در تمشک قرمز هرس نمی شود، زیرا اکثر جوانه های بارور در قسمت بالای شاخه تشکیل می شود اما در ارقام سیاه به علت بارور بودن جوانه های پایین شاخه، می توان نوک شاخه های باقی مانده را هرس نمود. ارقام قرمز تمشک پاجوش بیشتر حاصل می کنند و چنانکه ذکر گردید روش هدایت و تربیت بوته به صورت پرچین مناسب می باشد. میوه های تمشک معمولاً در تیر تا مرداد ماه می رسند و قابل برداشت می باشند. شاخص برداشت برای میوه تمشک، آسان جدا شدن میوه از شاخه، تشکیل رنگ خاص رقم مورد نظر و خرد نشدن میوه است. عمر اقتصادی بوته های تمشک در حدود 30-25 سال می باشد.

نهال تمشک تئودر ریمر THEODDR REIMER:

 نسبتاً در مقابل سرمای شدید زمستانی مقاوم است. فوق العاده پر محصول و حتی پرو محصولترین واریته تمشکهاست. به همین دلیل، هم برای ایجاد باغهای تمشک توصیه می شود. دارای قدرت رشد بسیار قوی است. به طوری که در ازای شاخه های رونده آن به 4 تا 8 متر هم می رسد.
در امریکا به نام هیمالیا مشهور است. دارای خارهای بسیار تیز است. این واریته، دیررس بوده و میوه‌های مرکبشان، درشت و تقریباٌ کروی با رنگی سیاه تیزه براق به تعداد خیلی زیاد، اغلب حتی بیش از یک صد میوه در خوشه، از شاخه های فرعی آویزان می شوند. میوه هایی که در قسمت بالای بوته آویزانند، زودتر می رسند و بعداً به ترتیب هر چه به سمت پایینتر می آییم دیرتر می رسند به طوری که دوران میوه چینی 7 تا 9 هفته می تواند طول بکشد.
واریته های دیگر هم وجود دارند که مهمترین آنها تمشک بدون خار است. چیدن میوه‌ها در این واریته، خیلی آسان بوده ولی به تجربه شخصی میوه های آن از مزه ممتازی برخوردار نیستند و باز با اتکا، به تجارب شخصی می خواهم بگویم که مثل اینکه رابطه مستقیمی بین تعداد خارها در واحد طول شاخه های تمشک و مزه میوه های آن وجود دارد به طول هرچه تعداد خارها در واحد طول زیادتر باشند، مزه میوه‌ها نیز خوشمزه‌تر است.

نهال تمشک ویلسون WILSON:

زودرسترین واریته تمشک است. میوه هایش حتی در نیمه دوم خرداد ماه می رسند. بزرگی آن متوسط و سیاه رنگ هستند و با شکل بیضی دراز پرآب و شیرین و معطر است بوته آن رشدی متوسط دارد. در مقابل سرمای زمستانی بسیار مقاوم بود و بسیار پر محصول است.

نهال تمشک ماموت MAMMOUTH:

اصل آن از آمریکای شمالی است میوه هایش حدود 15 روز بعد از ویلسن می رسند. برگهایش خیلی بزرگ بوده و بوته پرمحصول است. میوه هایش از ویلسن کمی بزرگترند. معطر هم هستند. بهتر از سایر واریته ها در زمینهای شنی محصول می دهند. مقاومت آنها در مقابل سرمای شدید زمستانی نسبتاً کمتر است.
علاوه بر تمشک آبی رنگ که در ایران بویژه در شمال فراوان است، در کشورهای اروپای غربی و شمالی تمشکهای دیگری به رنگهای قرمز و زرد وجود دارند. از این هم گذشته، تمشکهای آبی رنگی وجود دارند که اصلاً خار ندارند ولی اینها مزه جالبی هم ندارند به همین دلیل، از آن استقبال چندانی نشده است.